بیماریهای نورولوژیک یا عصبی مانند بیماری پارکینسون که به آن به اختصار PD نیز گفته میشود، علاوه بر کاهش تواناییهای حرکتی فرد، بر روان و رفتار بیمار نیز بسیار تاثیر گذارند. علت اصلی ابتلا به این اختلال عصبی تا به امروز ناشناخته است اما طبق تحقیقات انجام شده عوامل مختلفی میتوانند بر ابتلا به این بیماری تاثیرگذار باشند. پارکینسون یک بیماری عصبی مزمن است که در سطوح مختلف در فرد بیمار نمود پیدا کرده و میتواند در هر مرحله علائم مختلف و یا شدیدتری را از خود نشان دهد. برای آشنایی بیشتر با بیماری پارکینسون، سطوح مختلف این اختلال عصبی، علائم و نشانههای پارکینسون و روشهای درمان بیماری پارکینسون با ما در این مطلب همراه شوید.
بیماری پارکینسون چیست؟
بیماری پارکینسون (Parkinson's disease) نوعی اختلال پیشرونده است که به سیستم عصبی مرکزی فرد آسیب رسانده و اعصاب حرکتی بدن را تحت تاثیر قرار میدهد. در این بیماری تولید انتقال دهنده عصبی به نام دوپامین کاهش پیدا کرده که این موضوع میتواند در حرکات و رفتار فرد بیمار اختلال ایجاد کند. نشانههای حرکتی زودرس پارکینسون شامل لرزش، به سختی راه رفتن، حرکات آرام و یا خشکی حرکات بدن هستند که علاوه بر این، این بیماری میتواند در رفتار فرد نیز نشانههایی از خود بروز دهد مانند افسردگی، اضطراب و نداشتن علاقه و هیجان نسبت به یک اتفاق یا یک فرد. همچنین فرد مبتلا به پارکینسون میتواند در خوابیدن و یا حواس خود نیز دچار مشکل شود.
سطوح مختلف بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون را میتوان در سه سطح یا مرحله مختلف یعنی سطح ابتدایی، میانی و پیشرفته تقسیم نمود. هر یک از این سطوح علائم و نحوه درمان متفاوتی دارند که برای آشنایی بیشتر شما با این بیماری ما هر یک از این سطوح را به طور خلاصه برای شما توضیح دادهایم.
1. سطح ابتدایی پارکینسون
این سطح که در واقع مراحل ابتدایی و آغازین بیماری در فرد به شمار میرود، بیماری با ایجاد لرزش در یک سمت بدن و یا یک دست یا یک پا خود را نشان میدهد. در برخی موارد با گذشت زمان و پیشرفت بیماری ممکن است این لرزش به سمت دیگر بدن نیز منتقل شود. از علائم سطح ابتدایی پارکینسون میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- لرزش در یک دست، یک پا و یا یک سمت بدن
- احساس ضعف و خستگی
- درد مفصلی
2. سطح میانی پارکینسون
با پیشرفت بیماری به سطح میانی، تاثیر بیماری بر بدن و به همراه آن علائم بیماری نیز کاهش پیدا خواهد کرد. به دلیل پیشرفت علائم، فرد توانایی انجام کارهای ساده مانند نوشتن، مسواک و اصلاح صورت را از دست خواهد داد. در این مرحله ممکن است دستخط فرد به دلیل عدم تعادل و هماهنگی در ماهیچههای دست هنگام نوشتن تغییر کرده و یا در زمان راه رفتن به دلیل نداشتن تعادل به سمت جلو خم شده و قوز کنند. علائم سطح میانی بیماری پارکینسون میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- سفتی دست و پاها
- کندی حرکات
- احساس ضعف در عضلات بدن
- عدم هماهنگی عضلات
- عدم داشتن تعادل
3. سطح پیشرفته پارکینسون
سطح آخر این بیماری یعنی سطح پیشرفته پارکینسون پس از گذشت چندین سال از آغاز بیماری خود را نشان میدهد. در این مرحله شدت علائم ممکن است بیشتر شده و به جایی برسد که فرد برای راه رفتن دچار مشکل شده و مجبور به استفاده از ویلچر شود.
اگر داروهایی که توسط پزشک تجویز شدهاند به طور منظم مصرف شوند، ممکن است بیمار هیچوقت علائم مرحله پیشرفته بیماری را تجربه نکند. اما در صورتی که روند درمان به درستی و به طور دقیق طی نشود، ممکن است علائم بیماری آنقدر شدید شوند که به بستری شدن فرد در بیمارستان احتیاج شود. در برخی موارد ممکن است فرد دچار نوسان در علائم حرکتی خود شود که این اتفاق ممکن است به این معنی باشد که روند درمان بیمار و داروهایی که مصرف میکند باید تغییر پیدا کنند. از علائم سطح پیشرفته پارکینسون میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش لرزش بدن
- افزایش انقباض عضلات
- شدت گرفتن علائم بیماری
- از دست دادن توانایی حرکت و راه رفتن
- زوال عقل
- از دست دادن حافظه
علائم و نشانههای پارکینسون
علائم بیماری پارکینسون برای هر فرد ممکن است با فرد دیگر متفاوت بوده و در سطح مختلف بیماری نشانههای متفاوتی در فرد ایجاد شود. در حالت کلی علائم بیماری پارکینسون میتوانند به دو دسته علائم حرکتی و علائم غیر حرکتی تقسیم شوند.
علائم حرکتی بیماری پارکینسون
- لرزش دست یا پا
- عدم تعادل
- مشکل در راه رفتن
- کندی حرکات
- انقباض و سفتی عضلات
- از دست دادن حرکات ناخودآگاه
- ثابت ماندن حالت صورت فرد (ماسکیشکل شدن صورت)
علائم غیر حرکتی بیماری پارکینسون
- مشکل در بلع
- یبوست
- لکنت شدید یا ناتوانی در بیان کلمات به دلیل درگیر شدن عضلات فرد
- زوال غقل
- از دست دادن حافظه
- تغییر در نوشتار فرد و دستخط او
- تغییر در خلق و خو
- اختلال در رفتار و فکر کردن
- مشکلات مثانه
- تغییر فشار خون
- اختلال در بویایی
- اختلال در عملکرد جنسی
علت به وجود آمدن بیماری پارکینسون
همانطور که گفتیم بیماری پارکینسون به دلیل آسیب به سلولهای عصبی بخش خاکستری مغز و عدم ترشح دوپامین برای انتقال پیام عصبی ایجاد میشود. تاکنون دلایل بسیاری برای بروز این مشکلات در سیستم عصبی مرکزی و ابتلا به بیماری پارکینسون بیان و بررسی شدهاند اما هیچیک از آنها به طور قطعی اثبات نشدهاند. عوامل تاثیرگذار بر ابتلا به بیماری پارکینسون را میتواند به 2 دسته کلی تقسیم نمود:
عوامل محیطی
در برخی موارد مشاهده شده است که قرار گرفتن در معرض سموم آفتکش و حشرهکش میتواند ریسک ابتلا به پارکینسون را افزایش دهد. همچنین در افرادی که هرگز در زندگی خود سیگار نکشیدهاند و یا نوشیدنی کافئیندار مصرف نکردهاند ریسک ابتلا به بیماری پارکینسون کمی بیشتر از سایر افراد است. علاوه بر این، برخی داروها نیز میتوانند در ابتلا به پارکینسون دخیل باشند که در صورت عدم مصرف دارو، پارکینسون ناشی از این داروها قابل بازگشت هستند. این داروها شامل موارد زیر میشوند:
- فنوتیازین
- بوتیروفنون
- متوکلوپرامید
- تترابنازین
- امپیتیپی (MPTM) بر ابتلا به پارکینسون برگشتناپذیر تاثیرگذار است.
علاوه بر این، برخی توکسینها (مواد خطرناکی که درون سلولهای زنده تولید میشوند) مانند منگنز یا کربن دیسولفید نیز میتوانند در ابتلا به این بیماری تاثیرگذار باشند.
عوامل ژنتیکی
بر اساس تحقیقات، بیماری پارکینسون میتواند بر اثر تعامل پیچیده میان عوامل محیطی و عوامل ژنتیکی ایجاد شود. وراثت و جهش ژنتیکی دو عامل تاثیرگذار بر ابتلا به بیماری پارکینسون در افراد به شمار میرود که در صورت بروز جهش ژنتیکی، عوامل دیگری مانند سن فرد نیز میتوانند دخیل باشند.
آیا پارکینسون درمان دارد؟
بیماری پارکینسون یک بیماری غیر قابل درمان است و تمامی روشهای درمانی که صورت میگیرند، برای کاهش و کنترل علائم بیماری و بهبود کیفیت زندگی فرد بیمار است. اگر مصرف داروها و انجام سایر روشهای درمانی به صورت منظم و به درستی انجام شوند، میتوانند علائم بیماری را تا حد زیادی کاهش دهند.
روشهای درمان پارکینسون
برای درمان یا کنترل علائم بیماری پارکینسون از روشهای مختلفی استفاده میشود که در ادامه هر یک از این روشها را به طور مختصر برای شما توضیح خواهیم داد.
1. درمان پارکینسون با دارو
مصرف برخی داروها میتوانند در کنترل علائم بیماری بسیار تاثیرگذار باشند. این داروها میتوانند به بهبود شرایط زندگی فرد کمک کرده و سطح دوپامین مغز را متعادل کنند. این داروها میتوانند شامل داروهای تقویتی، ضد افسردگی و مولتی ویتامین نیز باشند. از داروهایی که برای درمان پارکینسون استفاده میشوند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- لودوپا
- کاربیدوپا
- آمانتادین
- روپینیرول
- تولکاپون
- بنزرازید
- بروموکریپتین
- انتاکاپون
- پرامیپکسول
- اپیگالوکات
- سئلگیلین
- روتیگوتین
- راساگیلین
- پیریدوستیگمین
- بوپروپیون
2. درمان پارکینسون با نوروتراپی
در این روش سیستم عصبی مرکزی توسط برخی تمرینات تحریک و تقویت میشود تا علائم بیماری کاهش پیدا کنند. این روش یک درمان غیر دارویی است و تمرینات فیزیکی، تعادل و تناسب بدنی، حرکتی و تمرینات شناختی را شامل میشود تا تعادل، قدرت عضلانی ،انعطافپذیری و هماهنگی حرکت فرد بهبود پیدا کند.
3. استفاده از تحریک مغناطیسی مغز برای درمان پارکینسون
تحریک مغناطیسی مغز (TMS) نیز یک روش غیر دارویی است که در آن یک میدان مغناطیسی قوی توسط سیمی که در نزدیکی سر قرار دارد به مغز فرستاده میشود که فعالیت نورونها را تحریک کرده و عملکرد اعصاب مرکزی بدن را بهبود میبخشد. از این روش در کنار درمان دارویی استفاده میشود تا علائم لرزش و سفتی عضلات را کاهش دهد.
4. جدیدترین روش درمان پارکینسون
با پیشرفت علم، روشهای مختلف و جدیدی برای درمان پارکینسون کشف شده است که این روشها شامل موارد زیر میشوند:
- درمان با سلولهای بنیادی
- ژن درمانی
- درمان با فاکتورهای رشد
- درمان با داروهای جدید برای کاهش توهمات ناشی از پارکینسون
- استفاده از امواج اولتراسوند
5. استفاده از امواج اولتراسوند برای درمان پارکینسون
استفاده از امواج اولتراسوند یک روش درمانی جدید است که هنوز تحت تحقیق و بررسی قرار دارد. در این روش امواج اولتراسوند را به صورت هدفمند و کنترل شده به بافتهای مغز منتقل کرده و آنها را تحریک مینمایند.
6. درمان پارکینسون با سلولهای بنیادی
درمان پارکینسون با سلولهای بنیادی یا Stem Cell Therapy یکی از روشهای نوین است که امروزه در ایران نیز انجام میشود. در این روش سلولهای بنیادی که امکان تبدیل به سلولهای عصبی مغز را دارند به بدن تزریق میکنند تا بتواند سلولهای عصبی مغز را تولید کرده و این سلولهای جدید را جایگزین سلولهای آسیبدیده کند.
سخن پایانی
همانطور که در ابتدای متن به آن اشاره کردیم، بیماری پارکینسون یک اختلال پیشرونده است که با گذشت زمان پیشرفت کرده و علائم آن شدت بیشتری پیدا میکند و یا میتوانند در هر مرحله از بیماری کاملا متفاوت باشند. به همین دلیل مراقبت و نگهداری از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون بهخصوص در افرادی که بیماری آنها در سطح میانی یا پیشرفته قرار دارد نیاز به دانش و تخصص کافی داشته و بسیار دشوار است. با توجه به این موضوع، استخدام پرستار بیمار برای پرستاری و مراقبت از این افراد میتواند به فرد بیمار کمک کند تا از پس کارهای شخصی و روزمره خود برآید. مرکز پرستاری چتر فیروزهای یکی از بهترین مراکز ارائهدهنده انواع خدمات پرستاری از جمله پرستار بیمار است که به شما این امکان را میدهد با استخدام پرستار تمام وقت، بیمار خود را با خاطری آسوده به یک فرد متخصص و باتجربه بسپارید و دیگر نگران پیش آمدن مشکلات احتمالی برای عزیز خود نباشید. شما میتوانید برای ثبت درخواست استخدام و اعزام پرستار بیمار در منزل و یا بیمارستان با شمارههای درج شده در سایت تماس بگیرید.