بدن انسان جهت ادامه حیات خود به مواد معدنی مختلفی نیاز دارد که کلسیم یکی از مهمترین و اساسیترین این مواد است. کلسیم برای عملکرد صحیح بدن بسیار حیاتی بوده و کمبود آن در هر سنی میتواند برای فرد مشکلات مختلفی را به همراه داشته باشد. اما به طور کلی کمبود کلسیم در سالمندان خطرناکتر بوده و آسیبهای جدیتری را موجب میشود. شایعترین عارضه کمبود کلسیم، پوکی استخوان است که در صورت وارد شدن کمترین ضربه به استخوانها، شکستگی شدید رخ داده و به سختی درمان میشود. با توجه به میزان اهمیت این ماده معدنی، ما در این مطلب به بررسی نقش کلسیم در بدن، مقدار نرمال و لازم کلسیم در افراد مختلف، دلایل کمبود کلسیم در سالمندان، عوارض ابتلا به کمبود کلسیم در دوران سالمندی و روشهای درمان آن پرداختهایم تا شما با این بیماری به خوبی آشنا شده و بتوانید از ابتلا و یا عوارض آن پیشگیری کنید.
نقش کلسیم در بدن چیست؟
کلسیم نوعی ماده معدنی است که در بدن انسانها نقش حیاتی و مهمی را ایفا میکند. این ماده معدنی یکی از فاکتورهای اصلی و مهم در ساخت دندانهای محکم و استخوانها به شمار میرود. علاوه بر این، کلسیم نقش اساسی در عملکرد صحیح قلب و انقباض سایر عضلات بدن داشته و میتواند هدایت جریان الکتریسیته در سیستم عصبی بدن را انجام دهد. همچنین کلسیم نقش مهمی در انعقاد خون داشته و زمانی که مقدار کلسیم در بدن کافی نباشد، بدن با کمبود کلسیم یا هیپوکلسمی مواجه شده و میتواند به مشکلاتی همچون پوکی استخوان، استئوپنی، تغییرات دندانی، آب مروارید، کاهش قدرت مغز و … دچار شوند.
مقدار نرمال کلسیم در افراد مختلف و سالمندان
مقدار کلسیم نرمالی که باید یک فرد در سنین مختلف در طول روز دریافت نماید را در ادامه در یک جدول برای شما آوردهایم.
|
سن |
مقادیر مورد نیاز کلسیم برای مصرف روزانه (mg) |
|
از تولد تا 6 ماهگی |
200 mg |
|
7 تا 12 ماه |
260 mg |
|
1 تا 3 سال |
700 mg |
|
4 تا 8 سال |
1000 mg |
|
9 تا 13 سال |
1300 mg |
|
14 تا 18 سال |
1300 mg |
|
19 تا 50 سال |
1000 mg |
|
51 تا 70 سال (خانمها) |
1200 mg |
|
51 تا 70 سال (آقایان) |
1000 mg |
|
افراد بالا 71 سال |
1200 mg |
|
دوران بارداری |
1300 mg |
|
دوران شیردهی |
1000 mg |
چرا سالمندان دچار کمبود کلسیم میشوند؟
کمبود کلسیم در سنین بالا دلایل مختلفی داشته و باید در سنین پایین از بروز این مشکل جلوگیری نمود. یکی از دلایل اصلی اصلی کمبود کلسیم در سالمندان، سوء مصرف کلسیم است که عواملی همچون مصرف سیگار و الکل، نداشتن فعالیت بدنی و جدی نگرفتن توصیههای تغذیهای میتوانند این مشکل را تشدید کنند. به طور کلی از دلایل کمبود کلسیم در سالمندان و سنین بالا میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
● کمبود ویتامین D
● مصرف زیاد کافئین، نوشابه و یا الکل
● کمبود فسفات
● مصرف پروتئین یا سدیم به مقدار زیاد
● پانکراتیت
● کمبود هورمون پاراتیروئید (PTH)
● مصرف طولانیمدت برخی داروها همچون داروی شیمیدرمانی یا کورتیکواستروئیدها (کورتونها)
● قرار گرفتن در معرض جیوه
● نارسایی کلیه
● انجام برخی عملهای جراحی همچون برداشتن معده
● برخی از سرطانها
● ابتلا به برخی بیماریها مانند بیماری سلیاک، التهاب روده، کرون و برخی بیماریهای گوارشی
● مصرف بیش از حد منیزیم
● استفاده طولانیمدت از ملینها
علائم و نشانههای کمبود کلسیم در سالمندان
1. گرفتگی عضلات: گرفتگی عضلات میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد، اما در صورتی که اهل ورزش هستید و به صورت روزانه فعالیت بدنی انجام میدهید و باز هم دچار گرفتگی عضلات میشوید، علت آن میتواند کمبود کلسیم باشد. این گرفتگی و درد در ران، بازوها و یا پشت ساق پا رخ میدهد.
2. بیخوابی: بیخوابی یا بیدار شدن مداوم در زمان خواب از علائم کمبود کلسیم است.
3. مشکلات دندانی: دندانها در بافت خود حاوی مقدار زیادی کلسیم است که در صورت کاهش میزان، میتواند به صورت مستقیم بر روی سلامت دندانهای شما اثر گذارد.
4. خشکی پوست و شکنندگی ناخنها: کلسیم نقش احیا کننده سلولی را دارد؛ به همین دلیل نقش مهمی در سلامت پوست و ناخنهای شما خواهد داشت. در صورت کاهش مقدار کلسیم بدن، مشکلاتی همچون خشکی و ترک پوستی و شکنندگی ناخنها را به همراه دارد.
5. موهای ناسالم: خشکی پوست سر، ریزش و شکنندگی موها از عوارض و علائم واضح کمبود کلسیم است.
6. درد مفاصل و استخوانها: دردهای مفاصل و استخوانها، میتوانند نشاندهنده ابتلا به بیماری آرتریت یا آرتروز باشند که گاهی این دردها به دلیل کاهش تراکم استخوانی به دلیل کمبود کلسیم نیز رخ میدهند.
7. فشار خون بالا: کلسیم در کنترل فشار خون نقش مهمی دارد و کمبود کلسیم در دوران سالمندی میتواند یکی از دلایل مهم فشار خون بالا باشد.
8. سندرم پیش از قاعدگی و دردهای شدید: تغییرات هورمونی، سندرم پیش از قاعدگی و دردهای زمان پریود میتوانند به دلیل کمبود مقدار کلسیم در بدن باشند. میزان کافی کلسیم در بدن میتواند دردها، ورم شکم، احتباس آب، اضطراب و افسردگی را در دوران پیش از قاعدگی و قاعدگی کاهش دهد.
9. شکنندگی استخوانها: کمبود کلسیم با کاهش تراکم استخوان همراه است. به همین دلیل شکستن استخوانها، کوفتگی و کشیدگی تاندونها با کوچکترین آسیب اتفاقی معمول در شرایط کاهش مقدار کلسیم بدن است. برای محکم ماندن استخوانها و جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان، باید از کمبود کلسیم بدن جلوگیری کرد.
عوارض شایع کمبود کلسیم در افراد سالمند کدام است؟
● پوکی استخوان (استئوپروز)
● نرمی استخوان (استئومالاسی)
● آسیب بینایی
● ضربان قلب غیر طبیعی
● افسردگی
● دردهای مزمن مفصلی و عضلات
● ناتوانی و مشکل در راه رفتن
● شکستگی ستون فقرات یا سایر استخوانها
● اختلالات روانی
● بیماریهای مختلف پوستی
● عدم انعقاد خون
● مشکلات دندانی
● افزایش خطر سنگ کلیه
● کاهش قدرت و فعالیت مغز
● اختلال در عملکرد قلب
● مرگ
روشهای درمان کمبود کلسیم در سالمندان
با توجه به اهمیت مقدار نرمال کلسیم در بدن، روشهای مختلفی وجود دارد که میتوانند کمبود کلسیم را در افراد با شرایط متفاوت درمان کنند. این روشهای درمانی شامل موارد زیر میباشند:
درمان کمبود کلسیم با مصرف مکمل
مکملهای دارویی زیادی وجود دارند که حاوی مقدار بالایی از کلسیم بوده و به صورت قرص، پودر و یا مایع در دسترس قرار دارند. این مکملها میتوانند نیاز بدن به کلسیم را تامین نمایند. مصرف تمامی مکملهای کلسیم باید با تجویز پزشک و اطمینان از کمبود کلسیم توسط پزشک مصرف شوند. از جمله مکملهای کلسیم معروف میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
● کلسیم سیترات: این مکمل قیمت بالاتری دارد، اما بدون غذا و به راحتی قابل مصرف و هضم میباشد.
● کلسیم کربنات: این مکمل قیمت ارزانتری داشته و نیاز است که همراه با غذا مصرف شود تا جذب خوبی داشته باشد.
● کلسیم فسفات: این مکمل جذب راحتی داشته و باعث یبوست نمیشود.
درمان کمبود کلسیم با تغذیه مناسب
داشتن یک رژیم غذایی غنی از کلسیم یک روش بسیار موثر و برای درمان این مشکل است. در این رژیم غذایی باید غذاهای حاوی کلسیم بالا همچون شیر، ماست، پنیر، بادام، ساردین، توفو و سبزیجات دارای برگ سبز گنجانده شوند تا با مصرف روزانه آنها کمبود کلسیم بدن شما جبران شود.
درمان سریع کمبود کلسیم با مصرف ویتامین D
ویتامین D نقش مهمی در جذب کلسیم در بدن داشته و مقادیر کافی این ویتامین میتواند به بدن کمک کند جذب کلسیم از مواد غذایی را به خوبی انجام دهد. شما میتوانید ویتامین D را از طریق نور خورشید، مصرف مواد غذایی غنیشده با مکملها مصرف ماهیهای چرب مانند سالمون و تن، زرده تخممرغ و برخی غلات صبحانه غنی شده دریافت نمایید و یا از طریق داروهای مکمل استفاده نمایید.
درمان کمبود کلسیم با ورزش و فعالیت بدنی
داشتن فعالیتهای بدنی و انجام ورزشهای مختلف همچون پیادهروی، دویدن، تمرینات با وزنه و … میتوانند به حفظ و افزایش تراکم استخوانها کمک کند. این ورزشها رشد استخوانها را تحریک کرده و عضلات را تقویت میکند تا به جذب بهتر کلسیم در استخوان کمک کرده و از خطر پوکی استخوان بکاهد.
درمان کمبود کلسیم با اصلاح عادات ناسالم
داشتن عادات بد مانند مصرف زیاد نمک، کافئین و الکل نیز میتواند جذب کلسیم را کاهش داده و منجر به کمبود این ماده معدنی در بدن شوند. کاهش مصرف این مواد و جایگزینی آنها با عادات سالمتر میتواند وضعیت کلسیم بدن را بهبود ببخشد.
اگر هر یک از افراد سالمند حاضر در خانواده شما به بیماری کمبود کلسیم و عوارض آن همچون ناتوانی در راه رفتن، پوکی استخوان، شکستگی استخوان و … دچار هستند، میتوانید جهت مراقبت و پرستاری از این افراد، از خدمات پرستار سالمند در منزل مرکز پرستاری چتر فیروزهای بهرهمند شوید. تمامی پرستاران این مرکز از مهارت، تجربه و دانش کافی جهت مراقبت از سالمندان برخوردار بوده و میتوانند تمامی نیازهای شما را در زمینه پرستاری از سالمندان برآورده نمایند. جهت درخواست اعزام پرستار به منزل خود و یا کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، با شمارههای درج شده در سایت تماس بگیرید.
نحوه تشخیص کمبود کلسیم در افراد سالمند
تشخیص کمبود کلسیم به روشهای مختلفی انجام میشود که هر یک از این روشها بر اساس وضعیت شما و تشخیص پزشک انتخاب میشوند. این روشها شامل موارد زیر هستند:
● تشخیص کمبود کلسیم با بررسی علائم و نشانههای بالینی
● بررسی علائم هشداردهنده در آزمایش خون
● تعیین کمبود کلسیم با آزمایشهای هورمونی
● تستهای تشخیصی تکمیلی کمبود کلسیم
● سابقه پزشکی و بررسی رژیم غذایی فرد