افزایش سن و دوره سالمندی با عوارض و مشکلات بسیاری همراه است که یکی از این موارد خشکی دهان در سالمندان است. این عارضه با کاهش ترشح بزاق در دوران سالمندی رخ داده و عوامل متعددی میتوانند علت بروز این عارضه شوند. اگر شما نیز با این عارضه شایع در افراد مسن مواجه هستید اما علت آن را نمیدانید، پیشنهاد میکنیم این مطلب را تا انتها مطالعه نمایید تا علاوه بر آشنایی با دلایل خشکی دهان در سالمندان، با نحوه تشخیص علت خشکی دهان در افراد مسن، عوارض احتمالی خشکی دهان در دوران سالمندی و نحوه درمان خشکی دهان سالمندان آشنا شوید.
علت خشکی دهان در سالمندان چیست؟
علت اصلی خشکی دهان در افراد سالمند، در واقع کوچک شدن غدد تولید کننده بزاق با افزایش سن و کاهش میزان ترشح بزاق است. این نوع خشکی دهان را با نام زروستومیا میشناسند که ناشی از افزایش سن، مصرف برخی داروها، اضطراب شدید و یا روشهای درمان سرطان باشد. علت بروز این مشکل در سالمندان، در واقع ترکیبی از عوامل بیولوژیکی با عادات مختلف زندگی در این دوره از زندگی فرد است. این دلایل شامل موارد زیر میشوند:
مصرف داروهای مختلف
سالمندان به دلیل شرایط سلامتی و جسمانی خود مجبور به مصرف داروهای گوناگونی هستند که ممکن است برای فرد عوارض جانبی مختلفی داشته باشد. یکی از همین عوارض میتواند خشکی دهان باشد. از جمله داروهایی که موجب خشک شدن دهان در افراد سالمند میشوند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- داروی فشار خون
- دارو ضد افسردگی
- دارو ضد حساسیت
- دارو پارکینسون
- داروی مسکن
- دارو دیابت
- دارو ضد احتقان
- دارو انقباض عضلانی
شرایط آب و هوایی محل زندگی
اگر محل زندگی فرد سالمند خشک بوده و رطوبت کمی دارد، میتواند موجب بروز خشکی دهان شود. برای پیشگیری از این کار باید با استفاده از تجهیزاتی همچون دستگاه بوخور، محیط اطراف فرد را مرطوب نمود.
داشتن فعالیت زیاد
با داشتن فعالیت زیاد، آب بدن در نواحی دیگر استفاده میشود که این امر موجب کاهش ترشح بزاق از غدد بزاقی شده و دهان فرد خشک میشود.
ابتلا به بیماری سرطان
روشهای درمان بیماری سرطان همچون شیمیدرمانی، موجب مختل کردن غدد بزاقی در دهان شده و خشکی دهان در فرد سالمند را به همراه دارد.
داشتن پولیپ یا انحراف بینی
پولیپ یا انحراف بینی فرد را مجبور میکند که از بینی نفس بکشد، به همین دلیل موجب خشکی دهان فرد میشود. علاوه بر این، پولیپ و انحراف بینی میتواند باعث خروپف کردن نیز شود، در این شرایط نیز زمانی که فرد از خواب بیدار میشود، احساس خشکی دهان میکند.
کمبود ویتامین و کلسیم
ویتامین A یکی از مواردی است که در حفظ سلامت دهان و دندان تاثیرگذار بوده و میتواند بر عملکرد غدد بزاقی تاثیرگذار باشد. علاوه بر این، ویتامینهای C ،B و B نیز میتوانند بر سلامت دهان و دندانها موثر باشند و کم شدن مقدار آنها در بدن، با خشکی دهان و عوارض دیگر همراه است. کمبود کلسیم نیز همین نقش را در ابتلای فرد سالمند به زروستومیا یا خشکی دهان دارد.
بیماری دیابت
یکی از علائم اصلی و شایع دیابت، خشکی دهان و تشنگی مداوم است. با افزایش مقدار قند خون در بدن و عدم کنترل آن، قند اضافی از طریق ادرار از بدن دفع شده و به همراه آن آب فراوانی نیز از بدن خارج میشود. علاوه بر این، داروهایی که بیماران دیابتی مصرف میکنند نیز موجب خشکی دهان میشود. به همین دلیل افراد سالمند مبتلا به دیابت به خشکی دهان دچار میشوند.
مشکلات کبدی
مشکلات و بیماریهای کبدی مانند کبد الکلی که به عدم مصرف بیش از حد و طولانی مدت نوشیدنیهای الکلی ایجاد میشود نیز میتوانند موجب خشکی دهان در سالمندان شوند.
آسیب عصبی
در صورت بروز هرگونه آسیب یا انجام جراحی در ناحیه سر و گردن و یا بروز هرگونه مشکل در اعصاب محیطی و مرکزی، موجب خشکی دهان میشود.
آشنایی با علائم و نشانههای خشکی دهان در سالمندان
- احساس خشکی یا چسبندگی در دهان
- ترشح بزاق غلیظ و چسبنده
- داشتن احساس تشنگی به صورت مکرر
- سخت شدن تنفس فرد
- عدم توانایی جویدن، بلعیدن و صحبت کردن به آسانی
- تولید بوی بد در دهان
- خشکی گلو یا گلو درد
- خشکی زبان و ایجاد شیار بر روی آن
- ایجاد زخم یا شکاف در گوشههای دهان
- پوسیدن دندان و جرم گرفتن آنها
چگونه میتوان خشکی دهان را در افراد سالمند تشخیص داد؟
- پیش از هر چیز ابتدا پزشک به معاینه دهان و بررسی علائم سالمند پرداخته و درباره سابقه بیماری و داروهایی که مصرف میکند، اطلاعات کافی بدست میآورد.
- سپس باید علت اصلی ایجاد این مشکل را کشف کرده و به برطرف کردن آن بپردازد تا مشکل خشکی دهان فرد سالمند نیز از بین برود.
- در برخی موارد ممکن است که به بررسیهای بیشتر و تخصصیتر همچون آزمایش خون، آزمایش بزاق (سیالومتری)، سیالوگرافی (رادیولوژی از غدد بزاقی)، سیتی اسکن، MRI، بیوپسی و … نیاز باشد.
خشکی دهان چه عوارضی را برای افراد مسن به همراه دارد؟
- افزایش میزان میکروبها و عوامل بیماریزا مانند باکتریها در دهان
- افزایش خرابی دندانها و لثهها
- احتمال بروز زخم دهانی به دلیل خشکی دهان
- ابتلا به عفونتهای قارچی دهان (برفک دهانی)
- بروز ترک یا زخم در گوشه دهان یا لبها
- تغذیه ضعیف به دلیل کاهش توانایی جویدن و بلعیدن مواد غذایی
- ایجاد مشکل در استفاده در دندان مصنوعی
روشهای درمان خشکی دهان در سالمندان
خشکی دهان یک مشکل ناخوشایند برای سالمندان تلقی میشود که عوامل متعددی میتوانند در ایجاد شدن آن دخیل باشند. شما میتواید به روشهای مختلف بزاق دهان خود را افزایش داده و یا رقیق و روان نگه دارید تا از خشک شدن دهان جلوگیری کرده و این مشکل برطرف شود. این روشها شامل موارد زیر هستند:
- مصرف آب و مایعات بدون قند و گاز به مقدار زیاد
- مصرف آدامسهای حاوی زایلیتول
- استفاده از کربوکسی متیل سلولز به عنوان دهانشویه
- عدم مصرف دهانشویههای حاوی الکل
- عدم استفاده از پروتز و دندان مصنوعی در طول خواب
- مصرف مواد غذایی همچون کرفس و هویج
- عدم تنفس از طریق دهان
- استفاده از تجهیزات رطوبتساز جهت مرطوب کردن فضای محیط
جهت نگهداری و مراقبت از سالمندان چه باید کرد؟
به مرور زمان مراقبت و نگهداری از سالمندان بهخصوص افرادی که به بیماریهای مختلف مبتلا هستند، به امری دشوار تبدیل شده و از توان افراد خانواده خارج خواهد بود. به همین دلیل باید پرستاری و مراقبت از سالمندان خود را افراد متخصص، با تجربه و ماهر بسپارید تا به خوبی از ایشان مراقبت و پرستاری نمایند. با توجه به این موضوع، ما به شما مرکز پرستاری چتر فیروزهای را معرفی میکنیم تا بتوانید از خدمات استخدام پرستار سالمند در منزل این مجموعه بهرهمند شوید. جهت بهرهمندی از خدمات مجموعه چتر فیروزهای، با شمارههای درج شده در سایت تماس گرفته و اطلاعات لازم را در اختیار کارشناسان ما قرار دهید.