وارد شدن به دوره میانسالی و سالمندی با انواع مشکلات و بیماری‌های مختلف همراه است که هر یک به نوعی می‌توانند زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهند. از جمله مشکلاتی که با افزایش سن برای فرد ایجاد می‌شود، می‌توان به ابتلا به یبوست در سالمندان اشاره کرد. ابتلا به یبوست در زنان و مردان بالای 60 سال یک بیماری رایج است که می‌تواند مشکلات بسیاری را در زندگی روزمره و سلامت فرد ایجاد کند. راهکارهای بسیاری برای پیشگیری از ابتلا به یبوست در دوران سالمندی و درمان آن وجود دارد که شما می‌توانید با انجام هر یک از آن‌ها از این عارضه آزاردهنده خلاص شوید. برای آنکه با نحوه تشخیص یبوست، روش‌های پیشگیری از ابتلا به یبوست و روش‌های درمان یبوست آشنا شوید، این مطلب را تا انتها مطالعه نمایید.
یبوست چیست؟
یبوست به شرایطی گفته می‌شود که تعداد دفعات عمل دفع در فرد 3 بار یا کمتر در بوده و یا روده فرد توانایی تخلیه مدفوع به طور کامل را نداشته باشد. یبوست عارضه‌ای است که به دلایل مختلف می‌تواند برای تمام افراد رخ دهد، اما اگر این اتفاق به صورت منظم و برای مدت زمان طولانی رخ دهد، نشانه وجود مشکل در سیستم گوارشی فرد می‌باشد. زمانی که مدفوع برای مدت زمان طولانی درون روده بزرگ و یا کولون باقی بماند، به دلیل از دست دادن آب خود، عمل دفع را برای فرد دشوار می‌کند.
به طور کلی یبوست مزمن در 16 درصد بزرگسالان رخ می‌دهد اما این درصد برای افراد بالای 60 سال افزایش یافته و یک سوم جمعیت سالمندان را در بر می‌گیرد. برای آنکه بتوانید این عارضه را درمان کنید، باید ابتدا با این مشکل آشنا شده و سپس از ابتلا به پیشگیری کرده و یا آن را درمان نمایید.
آشنایی با انواع یبوست در سالمندان
انواع یبوست را می‌توان به دو دسته یبوست اولیه و ثانویه تقسیم نمود. هر یک از انواع یبوست ممکن از در هر سنی برای فرد رخ دهد. انواع یبوست شامل موارد زیر می‌شوند:
یبوست اولیه
در این نوع یبوست عملکرد روده‌ها دچار مشکل شده‌اند و علت بروز آن بیماری یا داروی خاصی نیست. به همین دلیل به این نوع، یبوست عملکردی نیز گفته می‌شود. یبوست عملکردی یا یبوست اولیه به 3 دسته تقسیم می‌شود:
- یبوست عادی: در این نوع یبوست که رایج‌ترین نوع آن است مدفوع با فرکانس منظم حرکت می‌کند اما فرد برای دفع آن دچار مشکل می‌شود.
- یبوست انتقال آهسته: در این حالت روده مدفوع را با تاخیر به سمت تخلیه انتقال می‌دهد. این نوع یبوست می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و در افراد مبتلا به اختلالات متابولیکی مانند بیماری دیابت یا کم‌کاری تیروئید بیشتر رخ می‌دهد.
- اختلال در اجابت مزاج یا عمل دفع: در این وضعیت عملکرد عضلات راست روده فرد کاهش پیدا کرده و نمی‌تواند مدفوع را تخلیه کند. به همین دلیل مدفوع داخل روده بزرگ باقی میماند.
یبوست ثانویه
نوع دیگر یبوست، یبوست ثانویه است که زمانی رخ می‌دهد که روده فرد به دلیل بیماری و یا مصرف دارو دچار مشکل شود. از دلایل ابتلا به این نوع یبوست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ابتلا به بیماری مزمن
- داشتن مشکل سلامت روان
- مصرف بیش از 5 دارو مختلف به صورت همزمان
چرا سالمندان به یبوست دچار می‌شوند؟
یکی از اصلی‌ترین دلایل ابتلا به یبوست در سالمندان، تغییر وضعیت و عملکرد اعضای داخلی بدن است. با افزایش سن عملکرد روده‌های بدن و فرآیند هضم غذا دچار مشکل و کندی می‌شود. علاوه بر این، رژیم غذایی و سبک زندگی افراد در سنین بالا به دلیل ابتلا به انواع بیماری‌ها و نیاز به مصرف داروهای مختلف تغییر می‌کند و این امر نیز موجب می‌شود روده‌های فرد به خوبی عمل نکرده و دچار مشکل شوند. از دلایل ابتلا به یبوست در سالمندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم مصرف غذا و آب به میزان کافی و کم آبی بدن
- کاهش فعالیت‌های بدنی
- ابتلا به بیماری‌های مختلف
- مصرف داروهای متنوع
- تنگ شدن مقعد
- بروز انسداد و یا سوراخ شدن روده
- هموروئید
- ضخیم شدن روده بزرگ
- بروز اختلالات حرکتی در روده‌ها
- رکتوسل یا ضعیف شدن دیواره پشتی بافت بین روده و واژن در بانوان
- کاهش عملکرد دستگاه گوارش
عوامل تاثیرگذار بر افزایش ریسک ابتلا به یبوست در سالمندان
افزایش سن یکی از عوامل اصلی تاثیرگذار بر ریسک ابتلا به یبوست است، اما عوامل دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند بر ابتلا به این عارضه تاثیرگذار باشند. در حالت کلی زنان مسن بیشتر از مردان دچار یبوست می‌شوند و احتمال ابتلا به یبوست در افرادی که از لحاظ بدنی ضعیف هستند بیشتر از سایر افراد است.از دیگر عوامل تاثیرگذار بر افزایش احتمال ابتلا به یبوست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دهیدراته و کم آب بودن بدن
- نداشتن غذاهای فیبردار در رژیم غذایی
- مصرف داروهای مختلف به صورت همزمان
- کم تحرکی و یا بی‌تحرکی فرد سالمند
- نداشتن زمان کافی برای اجابت مزاج
- نامناسب بودن حریم خصوصی فرد
نحوه تشخیص یبوست در سالمندان
اگر در حال حاضر در حال تجربه کردن هر یک از علائم زیر هستید، یعنی شما به یبوست مبتلا هستید:
- داشتن کمتر از 2 یا 3 بار عمل دفع در هفته
- داشتن احساس عدم تخلیه کامل روده
- درد معده همراه با سوزش
- مدفوع خشک و دردناک
- حالت تهوع و نفخ
- داشتن عمل دفع دشوار، سخت و دردناک
- تورم و گرفتگی در مقعد
چگونه می‌توان از ابتلا به یبوست در افراد مسن جلوگیری کرد؟
- نوشیدن آب به مقدار زیاد
- داشتن فعالیت بدنی و انجام تمرینات ورزشی به صورت منظم
- اختصاص دادن وقت کافی و منظم برای دستشویی رفتن پس از هر وعده غذایی
- مصرف 25 تا 35 گرم فیبر در رژیم غذایی خود به صورت روزانه
روش‌های درمان یبوست در سالمندان
حالا که با علت و عوامل تاثیرگذار بر یبوست در سالمندان آشنا شدید، می‌توانید به راحتی به درمان یبوست در دوران سالمندی بپردازید. برای درمان یبوست روش‌های مختلفی وجود دارد که هر یک از آن‌ها می‌توانند با توجه به شرایط شما، مشکل یبوست شما را به طور کامل درمان نمایند. روش‌های درمان یبوست در سالمندان شامل موارد زیر می‌شوند:
روش اول: استفاده از مواد غذایی تاثیرگذار در درمان یبوست
مصرف برخی مواد غذایی می‌تواند موجب پیشگیری و درمان یبوست در افراد مسن شود. در حالت کلی بهترین مواد غذایی برای درمان یبوست، غذاهایی هستند که فیبر بالایی دارند. این مواد غذایی شامل موارد زیر می‌شوند:
- پاستا غلات کامل
- کلم بروکلی
- نخود، لوبیا و عدس
- نخود فرنگی
- نان گندم کامل
- انواع توت
- بلغور جو دو سر
- سیب و گلابی
علاوه بر این، باید از مصرف مواد غذایی که موجب بروز یبوست می‌شوند مانند فست‌فودها، غذاهای سرخ شده، غذاهای فرآوری شده و لبنیات اجتناب نمایید. این مواد غذایی که قند بالایی دارند موجب ابتلا به یبوست می‌شوند و باید مصرف آن‌ها کاهش پیدا کند.
روش دوم: مصرف دارو برای درمان فوری یبوست
پس از آنکه نوع یبوست تشخیص داده شد، می‌توان مطابق دستور پزشک قرص‌ها و یا شربت‌های ضد یبوست و یا ملین مصرف نمود. این داروها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
داروهای حجم‌دهنده مدفوع
این داروها حجم مدفوع را افزایش می‌دهند تا در فرد احساس نیاز به دفع ایجاد کند. از جمله داروهای حجم‌دهنده مدفوع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
|
نام دارو |
مقدار مصرف در روز |
|
پودر متیل سلولز |
19 گرم |
|
قرص پلی کربوفیل |
1250 میلی‌گرم (1 یا 4 بار در روز) |
|
فیبر پسیلیوم |
1 قاشق چای‌خوری یا 1 بسته یک تا سه بار در روز |
ملین‌های اسمزی
این داروها آب را به روده بزرگ جذب کرده و موجب نرم و هیدراته شدن مدفوع می‌شوند. در این حالت روده به حالت طبیعی عمل کرده و دفع آن آسان‌تر خواهد بود. برخی از داروهای ملین اسمزی شامل موارد زیر می‌شوند:
|
نام دارو |
مقدار مصرف در روز |
|
محلول لاکتولوز |
15 تا 30 میلی‌متر |
|
محلول سیترات منیزیم |
150 تا 300 میلی‌لیتر به صورت تک دوز |
|
سوسپانسیون هیدروکسید منیزیم |
30 تا 60 میلی‌گرم |
|
پودر پلی اتیلن گلیکول |
17 گرم |
|
محلول سوربیتول |
2 تا 3 قاشق غذاخوری تک دوز |
نرم‌کننده‌های مدفوع
این قرص‌ها موجب نرم شدن مدفوع و رفع راحت‌تر آن می‌شوند. از جمله قرص‌های نرم کننده مدفوع می‌توان به کپسول‌های سدیم دوکوزات یا کولاس اشاره کرد.
ملین‌های محرک
ملین‌های محرک انقباضات روده را تحریک می‌کند تا مدفوع بتواند به راحتی در طول روده حرکت کند. از جمله داروهای ملین محرک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
|
نام دارو |
مقدار مصرف در روز |
|
قرص بیزاکودیل |
5 تا 15 میلی‌گرم |
|
قرص سنا |
15 میلی‌گرم |
روش سوم: گزینه‌های رفتاری برای درمان یبوست
- زمان کافی به دستشویی رفتن و دفع مدفوع خود اختصاص دهید.
- از زیرپایی هنگام اجابت مزاج استفاده کنید.
- از لگن در رختخواب برای دفع مدفوع استفاده نکنید.
- برای دستشویی رفتن پس از صرف هر وعده غذایی برنامه‌ریزی نموده و به صورت منظم این برنامه را انجام دهید.
ابتلا به یبوست چه عوارضی را به همراه دارد؟
- ابتلا به هموروئید: فشاری که در هنگام دفع توسط شخص به بدن وارد می‌شود موجب تورم رگ‌های اطراف مقعد شده و هموروئید ایجاد می‌کند.
- ابتلا به شقاق: وارد کردن فشار زیاد و طولانی مدت به خود برای خروج مدفوع، می‌تواند باعث پارگی اندک در مقعد شود.
- گیرافتادگی مدفوع: ابتلا به یبوست مزمن و مداوم موجب سفت شدن مدفوع و گیر کردن آن در روده می‌شود به طوری که فرد برای دفع مدفوع دچار ناتوانی می‌شود.
- پرولاپس مقعدی: به دلیل فشار زیاد هنگام دفع، بخش کوچکی از معده دچار کشیدگی و بیرون زدگی از مقعد می‌شود.
برای مراقبت از سالمندان خود چه باید کرد؟
زمانی که فرد وارد دوران سالمندی می‌شود، انجام کارهای روزمره و شخصی برای آن‌ها دشوار است. به همین دلیل حضور یک فرد با تجربه و آموزش دیده در کنار آن‌ها می‌تواند کمک بسیار موثری باشد. استخدام پرستار سالمند در منزل به صورت شبانه‌روزی و یا نیمه وقت، یکی از اقداماتی است که می‌توانید برای مراقبت و نگهداری از سالمندان خود انجام دهید. شما می‌توانید تنها با برقراری یک تماس از طریق شماره‌های درج شده در سایت، درخواست خود مبنی بر استخدام پرستار سالمند را در مجموعه چتر فیروزه‌ای ثبت نمایید.